سرطان دهان چگونه درمان می‌شود

 

زمانی که سرطان لب و حفره دهان به‌عنوان تشخیص قطعی یک ضایعه مطرح می‌شود، برای درمان این بیماری از سه روش جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی استفاده می‌شود.

دکتر نفیسه مومنی

زمانی که سرطان لب و حفره دهان به‌عنوان تشخیص قطعی یک ضایعه مطرح شود، آزمایش‌های زیادی انجام می‌شود تا مشخص شود که سلول‌های سرطانی به قسمت‌های دیگر بدن دست‌اندازی نموده‌اند یا خیر.
ارزیابی مرحله بالینی سرطان (staging) نامیده می‌شود، پزشک برای اتخاذ بهترین روش درمانی باید از مرحله استقرار بیماری آگاهی داشته باشد.

مرحله‌بندی سرطان لب و حفره دهان
مرحله اول (I): اندازه سرطان بیش از ۲ سانتی‌م‌تر (حدود ۱ اینچ) نیستند و به گره‌های لنفاوی ناحیه‌ای منتشرنشده است.
مرحله دوم (II): اندازه سرطان بیش از ۲ سانتی‌م‌تر و کمتر از ۴ سانتی‌م‌تر است (کمتر از ۲ اینچ) و به گره‌های لنفاوی ناحیه منتشرنشده است.
مرحله سوم (III): به هریک از موارد زیر می‌تواند اطلاق شود:
– اندازه سرطان بیش از ۴ سانتی‌م‌تر است.
– سرطان ممکن است به هراندازه‌ای باشد اما سلول‌های سرطانی فقط به یک گره لنفی در‌‌ همان سمت گردن که سرطان وجود دارد منتشرشده‌اند قطر گره لنفاوی که به سرطان مبتلا شده است، نباید بیش از ۳ سانتی‌م‌تر باشد (کمی بیش از ۱ اینچ).
مرحله چهارم (IIV): به هریک از موارد زیر می‌تواند اطلاق شود:
– سرطان به بافت‌های اطراف لب و حفره دهان منتشرشده است. گره‌های لنفاوی این ناحیه ممکن است درگیر شده یا نشده باشند.
– سرطان می‌تواند به هراندازه‌ای باشد ولی به بیش از یک گره لنفی در‌‌ همان سمت گردن و یا گره‌های لنفاوی در هر دو سوی گردن و یا به هر گره لنفاوی که بیش از ۶ سانتی‌م‌تر باشد، انتشاریافته است.
– سرطان به قسمت‌های دیگر بدن منتشرشده است.

چگونه سرطان لب و حفره دهان درمان می‌شود
روش‌های درمانی متفاوتی برای بیماران مبتلابه سرطان لب و حفره دهان وجود دارد. درمان بستگی به‌اندازه اولیه ضایعه، وضعیت درگیری گره لنفاوی گردن، وجود یا عدم وجود متاستاز (گسترش) دوردست و حال عمومی و کلی بیمار دارد.
سه نوع روش درمانی مورداستفاده در این زمینه:
– جراحی (برای برداشتن سرطان)
– پرتودرمانی (با استفاده از دوز بالای اشعه ایکس و یا سایر پرتوهای پرانرژی برای نابود کردن سلول‌های سرطانی)
– استفاده از شیمی‌درمانی

جراحی یک روش معمول در درمان سرطان لب و حفره دهان است، پزشک ممکن است سرطان و بخشی از بافت سالم اطراف آن را بردارد و هم‌چنین ممکن است گره‌های لنفاوی گردن نیز برداشته شوند.
پرتودرمانی با استفاده از مقادیر بالای اشعه ایکس برای کشتن سلول‌های سرطانی و کوچک کردن توده سرطانی به کار می‌رود.
در شیمی‌درمانی از داروهای کشنده سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود داروهای مذکور ممکن است به‌صورت قرص و یا تزریق داخل عضلانی یا تزریق وریدی تجویز شوند. شیمی‌درمانی یک درمان سیستمیک است چراکه دارو وارد خون شده و به تمام نقاط بدن انتشاریافته و باعث از بین رفتن سلول‌های سرطانی می‌شود.
اگر پزشک توده سرطانی را که به هنگام عمل جراحی مشاهده می‌شود بردارد، ممکن است بعد از جراحی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده اقدام به شیمی‌درمانی نماید.
شیمی‌درمانی کمکی به این موارد اطلاق می‌شود:
– استفاده از شیمی‌درمانی بعد از عمل جراحی برای بیماری که هیچ سلول سرطانی قابل رویتی ندارد.
– شیمی‌درمانی که قبل از عمل جراحی برای کوچک شدن سرطان انجام می‌شود تا بتوان به‌وسیله عمل جراحی آن را برداشت.

معاینات دندانی
به‌طور متوسط در حدود یک‌سوم بیماران مبتلابه سرطان متعاقب درمان بیماری خود دچار عوارض دهانی می‌شوند. به همین دلیل بیماران سرطانی باید قبل و در حین درمان سرطان خود تحت معاینه دندانپزشکی قرار گیرند تا از سلامت دندان‌ها و مخاط دهان خود مطمئن شوند تا به‌این‌ترتیب میزان عوارض دندانی و دهانی در آن‌ها به حداقل رسد. به‌عنوان‌مثال اغلب افرادی که تحت رادیوتراپی در ناحیه سر و گردن قرار می‌گیرند، دچار عوارضی از قبیل خشکی دهان، حساسیت مخاطی، حساسیت دندان‌ها، پوسیدگی وسیع دندانی و مشکل در حین بلع می‌شوند.
شیمی‌درمانی نیز تأثیرات مشخص و واضح بر روی مخاط دهان و دندان‌ها دارد. به دلیل جلوگیری از بروز این مشکلات و یا حداقل کاهش میزان صدمات وارد به دهان و دندان، دندانپزشک و جراحان باید قبل و در حین درمان با یکدیگر همکاری نزدیک داشته باشند.

عود سرطان لب و حفره دهان
عود بیماری: منظور از عود بیماری، برگشت مجدد سرطان بعد از انجام مراحل درمانی است. سرطان عود یافته ممکن است در لب و حفره دهان و یا هر قسمت از بدن رخ دهد.
روش درمانی: ضایعه عود یافته به نوع درمانی که بیمار قبلاً دریافت کرده است، بستگی دارد. درصورتی‌که قبلاً برای بیمار پرتودرمانی انجام‌شده باشد، ممکن است بعد از عود ضایعه بیمار تحت عمل جراحی قرار گیرد. اگر در ابتدا برای بیمار جراحی انجام‌گرفته باشد، ممکن است در زمان عود نیاز به عمل جراحی دیگر، پرتودرمانی یا هر دو نیاز باشد. هم‌چنین ممکن است برای درمان سرطان عود یافته از روش‌های نوین در حال مطالعه مثل شیمی‌درمانی، شیمی‌درمانی به همراه پرتودرمانی و یا افزایش درجه حرارت بدن استفاده کرد.

منبع:دندانه