چرا ممکن است درمان ایمپلنت دندانی به شکست بیانجامد؟

 

شکست درمان ایمپلنت و راهکارهای پیشگیری از آن در گفتگو با دکتر رضا عمید، متخصص و جراح لثه

ندا احمدلو/ دندانه
اگر شما هم به تازگی دندانی را از دست داده باشید، حتما درباره درمان ایمپلنت برای جایگزین کردن دندان ازدست‌رفته، چیزهایی را شنیده‌اید. باورهای درست و نادرستی که نمی‌دانید به کدامیک از آنها می‌توان اعتماد کرد و در نهایت، چطور می‌توان برای انجام دادن یا انجام ندادن عمل ایمپلنت تصمیم‌گیری کرد. اگر تردید یا سوالی درباره عمل ایمپلنت ذهن شما را مشغول کرده است، پیشنهاد می‌کنیم که گفتگوی ما با دکتر رضا عمید، جراح و متخصص بیماری‌های لثه، دانشیار و سرپرست تخصصی گروه پریودنتیکس دانشکده دندانپزشکی شهید بهشتی را بخوانید تا بتوانید بهترین تصمیم را در این باره بگیرید.

دندانه: ابتدا کمی در مورد ایمپلنت و ضرورت انجام آن توضیح می‌دهید؟
یکی از دلایل اصلی توصیه بر استفاده از ایمپلنت این است که ایمپلنت‌ها در داخل استخوان فک به شکل مطلوبی درگیر می‌شوند و عمل می‌کنند. به‌عبارت ساده‌تر، بهترین روش جای‌گذاری دندان‌های ازدست‌رفته به منظور حفظ استخوان فک، روش ایمپلنت است. روش‌های رایج دیگر مانند پروتزهای پارسیل یا متحرک می‌توانند روی بافت نرم فشار بیاورند و در طول حدود ۳ تا ۵ سال پس از کار گذاشتن پروتز باعث ایجاد تحلیل استخوانی بشوند. پروتزهای ثابت هم که بر دندان‌های اطراف متکی هستند، در گروه انتخاب‌های بعدی ما بعد از ایمپلنت قرار می‌گیرند. زیرا این پروتزها هم می‌توانند به دلیل آسیب رساندن به دندان‌ها هنگام تراش، باعث افزایش خطر ابتلا به پوسیدگی دندان به دلیل گیرِ پلاک در زیر این روکش‌ها بشوند. به تمام این دلایل در طول ۲۰ تا ۳۰ سال اخیر، همواره ایمپلنت‌ها جزو اولین انتخاب‌های دندانپزشکان برای جای‌گذاری دندان‌های ازدست‌رفته بوده‌اند.

دندانه: آیا وجود درد و تورم پس از جراحی ایمپلنت طبیعی است؟
نه چندان. البته اگر بخواهیم کمی دقیق‌تر درباره درد و عفونت ناشی از ایمپلنت بدانیم، باید به این نکته توجه داشته باشیم که جراحی‌های ایمپلنت طیف وسیعی از درمان‌های ساده و سرراست تا پیچیده و دشوار را شامل می‌شوند. برخی از این درمان‌ها، هم از نظر زمانی و هم از نظر ریسک آسیب در سطح بسیار پایینی قرار می‌گیرند. یعنی ممکن است تعدادی از عمل‌های ایمپلنت ساده، حتی در کمتر از ۲۰ دقیقه و با کمترین میزان از آسیب و تروما انجام شوند.
با این حال، زمانی که بافت نرم یا بافت سخت کافی نباشد و نیاز به بازسازی قبل از گذاشتن ایمپلنت یا در زمان گذاشتن ایمپلنت وجود داشته باشد، احتمال ترومای جراحی هم بیشتر خواهد شد. در این صورت، ممکن است که بیمار در قسمت‌هایی از زمان جراحی با درد مواجه شود یا بعد از جراحی نشانه‌هایی از تورم، کبودی یا عفونت را هم ببیند. اما خوشبختانه، بیشتر از ۹۷ یا ۹۸ درصد از جراحی‌های ایمپلنت قابل انجام دادن در مطب هستند و پروتکل‌های خیلی پیچیده‌ای برای جراحی ندارند. حتی امروزه بیشتر جراحی‌های ایمپلنت را به عنوان جراحی‌هایی معرفی می‌کنند که نیازی به محیط استریل ندارند و وجود محیطی تمیز برای انجام آن کافی خواهد بود. به‌طور کلی برای تعداد بسیار محدودی از بیمارانی که شرایط خاصی دارند، اتاق عمل به منظور انجام جراحی ایمپلنت تجویز می‌شود.
به عنوان جمع‌بندی این پاسخ می‌توان گفت که در بیشتر موارد جراحی ایمپلنت، بیمار با درد، تورم، خونریزی، عفونت یا کبودی خاصی مواجه نمی‌شود و همه این موارد را می‌توان با رعایت ملاحظات خاصی به حداقل ممکن رساند. اگر هم در مواردی بیمار با ترومای ناشی از جراحی مواجه بشود، کار جراحی او وسیع باشد، مواد پیوندی مصرفی برای او زیاد باشد یا مواد مصرفی به‌ عنوان جایگزین‌های بافت سخت و نرم برایش به کار برود، درمان‌های دارویی یا توصیه به کمپرس مناسب می‌تواند میزان تورم، درد، کبودی یا خونریزی او را در کمترین حد ممکن نگه دارد.

دندانه: چند درصد از درمان‌های ایمپلنت ممکن است به شکست منتهی شود؟
درمان‌های ایمپلنت، طیف وسیعی از درمان‌ها را شامل می‌شود که البته نمی‌توان به طور کاملا سیاه یا کاملا سفید درباره موفقیت یا شکست آنها صحبت کرد. در مواردی ما به موفقیت نسبی می‌رسیم و در مواردی هم به موفقیت ایده‌آل؛ در برخی موارد با شکست نسبی مواجه می‌شویم و در موارد بسیار محدودی هم ایمپلنت به شکست کامل منتهی می‌شود. شکست کامل ایمپلنت به معنای عدم وقوع یکپارچگی استخوانی با ایمپلنت است؛ به گونه‌ای که ایمپلنت دیگر قابل نگهداری نباشد و لازم باشد که آن را خارج کنیم.
مشکل خارج شدن ایمپلنت به خاطر عفونت یا عدم یکپارچگی در طی فاز جراحی‌ها در کمتر از ۲ درصد موارد رخ می‌دهد. این در حالی است که گاهی امکان دارد در طول زمان، یعنی حدود ۵ یا حتی ۱۰ سال بعد از انجام ایمپلنت و به‌ دلیل تجمع پلاک یا فشارهای بیش از حد روی دندان ایمپلنت‌شده، عفونت یا آسیب‌هایی در اطراف ایمپلنت اتفاق بیفتند. این اتفاق کاملا طبیعی است و می‌تواند برای ایمپلنت مانند دندان طبیعی رخ بدهد. در صورت بروز چنین اتفاقی، بیمار با نشانه‌هایی مانند خونریزی لثه، ترشح چرک، درد، تحلیل استخوان و درنهایت، لق شدن ایمپلنت مواجه می‌شود که باید در صورت مشاهده این نشانه‌ها هرچه سریع‌تر به پزشک معالج خود مراجعه کند.

دندانه: آیا راهی برای رهایی از بروز چنین مشکلاتی بعد از ایمپلنت وجود ندارد؟
ببینید! مهم‌ترین راهکاری که می‌توان برای پیشگیری از بروز این مشکل در نظر داشت، کنترل پلاک‌ها و انجام دادن معاینات دوره‌ای است. از دیگر راهکارهای پیشگیرانه می‌توان به این موارد اشاره کرد: ساخت روکش‌هایی که زیر آنها قابل تمیز کردن باشد، استفاده از ابزار بهداشتی کمکی مانند نخ دندان، استفاده از مسواک مخصوص روکش ایمپلنت و استفاده از دهانشویه برای جلوگیری از تجمع پلاک.
بد نیست بدانید که امروزه، درمان‌هایی در راستای رفع عفونت‌های اطراف ایمپلنت هم انجام می‌شوند اما میزان موفقیت این درمان‌ها به اندازه درمان‌های اطراف دندان‌های طبیعی قابل پیش‌بینی نیست. به همین خاطر، همچنان بهترین راهکار برای پیشگیری از شکست ایمپلنت در درازمدت، پیشگیری از وقوع عفونت‌ها با معاینات دوره‌ای توسط پزشک و کنترل پلاک است.

دندانه: برخی از افراد گمان می‌کنند که ممکن است استخوان فک آنان ایمپلنت را قبول نکند یا آن را پس بزند. این باور تا چه اندازه‌ای صحیح است؟
معمولا در موارد بسیار نادری می‌توان از اصطلاح پس‌زدن ایمپلنت صحبت کرد. از طرفی، آلرژی به فلز تایتانیوم که بیشتر ایمپلنت‌ها از آن ساخته می‌شوند هم بسیار نادر است. چیزی که معمولا به عنوان پس‌زدن ایمپلنت به شکل عامیانه استفاده می‌شود، همان عدم بروز یکپارچگی ایمپلنت در داخل استخوان است که به این دلایل اتفاق می‌افتد:

عفونت در محل (بعد جراحی یا بعد از ساخت پروتز)، مناسب نبودن میزان یا کیفیت استخوانی که در آن ناحیه وجود داشته و یا مناسب نبودن میزان یا کیفیت بافت نرم اطراف ایمپلنت که باعث می‌شود بازسازی به اندازه کافی صورت نگیرد.

از طرف دیگر، برخی از بیماران ترجیح می‌‌دهند که از ایمپلنت‌های کوتاه‌تر یا باریک‌تر استفاده کنند و زیر بار درمان‌های پیشرفته‌ای مانند بازسازی بافت سخت و نرم نمی‌روند. استفاده از این نوع ایمپلنت‌های کوتاه‌تر و باریک‌تر، به خصوص اگر فشار بر آن ناحیه زیاد باشد، می‌تواند خطر پس‌زدن یا همان عدم یکپارچگی استخوانی را افزایش بدهد.

ممکن است بیمارانی که برای مدت طولانی از کورتون‌ها، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی یا داروهای پوکی استخوان استفاده کرده‌اند، دچار اختلالاتی در متابولیسم استخوانی خود باشند. به همین دلیل هم این بیماران باید قبل از ایمپلنت حتما پزشک معالج خود را در جریان داروهای مصرفی‌شان قرار بدهند.

افرادی که سابقه ابتلا به عفونت در سینوس فک بالا را داشته‌اند و می‌خواهند درمان ایمپلنت در آن ناحیه را داشته باشند هم باید پزشک را از سابقه بیماری خود آگاه کنند. به‌طور کلی، تمامی متقاضیان ایمپلنت باید پیش از شروع پروسه درمان، پزشک خود را در جریان سابقه تمام بیماری‌ها و داروهای مصرفی‌شان قرار بدهند؛ حتی اگر فکر کنند که آن بیماری یا دارو ارتباط مستقیمی با سلامت دهان و دندان یا درمان ایمپلنت آنها ندارد. این کار می‌تواند دست پزشک برای تصمیم‌گیری بهتر را بازتر کند و احتمال پس‌زدن یا شکست ایمپلنت را کاهش دهد.

دندانه: مراقبت‌های پس از ایمپلنت باید به چه صورت باشند؟
معاینات دوره‌ای و پیگیری درمان، یک پیش‌نیاز اساسی برای موفقیت درازمدت و ماندگاری ایمپلنت‌های دندانی است. توصیه می‌شود که در سال اول هر ۶ ماه یکبار و بعد از آن حداقل سالی یکبار، ایمپلنت‌های کارگذاشته‌شده و پروتزهای رویی توسط پزشک معالج کنترل شوند. اگر بیمار با خونریزی اطراف ایمپلنت مواجه شد، باید هرچه سریع‌تر به پزشک معالج خود مراجعه کند تا مانع عمیق‌شدن التهاب و بروز تحلیل استخوان شود. ممکن است کوچک‌ترین تحلیل استخوان اطراف ایمپلنت، نیاز به جراحی مجدد را برای بیمار ایجاد کند. اگر پروتزها بلند یا جابه‌جا شدند یا اگر دندان‌های دیگر جابه‌جا شدند هم باید برای اصلاح و تعمیر آنها نزد پزشک معالج خود بروید. در شرایط طبیعی که کیفیت و کمیت بافت سخت و نرم مناسب باشد، بیمار از نظر متابولیسم استخوان دچار اختلال نباشد، طرح درمان به درستی انجام شده باشد و بیمار معاینات دوره‌ای را هم جدی بگیرد، ایمپلنت می‌تواند یک جایگزین دائمی خوب برای دندان ازدست‌رفته باشد.

منبع:دندانه