دندانی که مشکلش ریشه‌ای است

 

گفت‌وگو با دکتر محمد‌جعفر اقبال درباره درمان ریشه دندان
پرنیان پناهی/ هفته‌نامه سلامت

دندان انسان‌ها از ۲ بخش تشکیل شده؛ بخش خارجی که آن را مشاهده می‌کنیم و بخش داخلی که داخل لثه و فک قرار گرفته است. اغلب مشکلات دندانی مربوط به‌‌ همان بخش بیرونی است. پوسیدگی دندان شایع‌ترین بیماری عفونی دهانی است و باید زود درمان شود چون ممکن است آنقدر گستردگی پیدا کند که به ریشه دندان برسد. دکتر محمد‌جعفر اقبال، متخصص درمان ریشه دندان و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی می‌گوید: «بیماران به‌هیچ وجه نباید بگذارند ریشه دندان درگیر شود چون ترمیم آن مشکل، پرهزینه و گاهی هم عارضه‌دار است.»

چرا ریشه دندان درگیر می‌شود؟
سطح قسمت خارجی یا تاج دندان از مینا و داخلی یا ریشه دندان از سمان تشکیل شده است. زیر هر دو لایه یعنی مینا و سمان لایه ضخیم‌تری به نام عاج قرار دارد و در بخش داخلیتر و وسط دندان پالپ یا‌‌ همان به اصطلاح عصب دندان است. اگر پوسیدگی خیلی زود درمان نشود، از مینا گسترش می‌یابد و به عاج و نهایتا به پالپ می‌رسد. البته درگیری ریشه ممکن است به دلیل شکستگی‌های عمیق دندان یا پرکردگی عمیق هم باشد. در هر صورت وقتی عاج سالم روی پالپ از بین برود، درمان ریشه ضرورت می‌یابد.

آیا درمان ریشه عارضه‌دار است؟
درمان ریشه در اغلب موارد موفق است. گاهی به‌دلیل انحنای زیاد ریشه، اشکال‌های تکنیکی و… ممکن است با شکست مواجه شود ولی برای معالجه ریشه باید حفره‌ای روی دندان ایجاد شود تا بتوان به محل پوسیدگی رسید. دندان ممکن است یک یا چند ریشه داشته باشد. برای رسیدن به حفره یا حفره‌ها باید ابتدا قسمت پوسیده برداشته و سپس بخشی از مینا و عاج سالم هم تراشیده شود. برداشتن بخش زیاد و سالم دندان آن هم به ناچار باعث تغییرشکل دندان و کم شدن مقاومت آن خواهد شد. وجود دندان برای حفظ زیبایی و استخوان‌های فک و اعمالی مانند جویدن و تکلم ضروری است و باید کوشید تا عمر دندان را تا جایی که می‌توان بیشتر کرد.

عمده‌ترین علامت درگیری ریشه چیست؟
یکی از مهم‌ترین علامت‌های درگیری ریشه (پالپ)، حساس شدن دندان است. هنگام خوردن غذا یا نوشیدنی‌های سرد و گرم دندان حساس است یا دچار درد می‌شود. البته حساس شدن دندان همیشه به دلیل پوسیدگی دندان و درگیری پالپ نیست. وجود بیماری‌های لثه، اعمالی مانند جرم‌گیری یا ساییدن سطوح دندان‌ها نیز باعث حساس شدن آن‌ها می‌شود. در مواقعی که بیمار خیلی دیر مراجعه می‌کند، عفونت و آبسه دندان نیز دیده می‌شود. حتی ممکن است پوسیدگی آنقدر پیشرفته باشد که دیگر نتوان کاری برای دندان انجام داد.

چگونه مطمئن می‌شوید که درد از کدام دندان ایجاد شده است؟
گاهی چند دندان با پوسیدگی یا پر کردگی‌های عمیق در یک قسمت از فک و در کنار هم طوری قرار گرفته‌اند که تشخیص قطعی عامل درد و شناسایی دندان مبتلا مشکل می‌شود همچنین در ناحیه سر و صورت عوامل متعددی برای ایجاد درد وجود دارد که هریک ممکن است علائمی مانند علائم درگیری ریشه داشته باشند. مشاهده باید دقیق باشد همچنین ابزارهایی وجود دارد که می‌توان به وسیله آن‌ها دندان را سرد یا گرم کرد و منشاء درد را یافت. رادیوگرافی یا‌‌ همان عکس از دندان نیز کمک زیادی به دندان‌پزشک می‌کند.

آیا درمان ریشه کار زمان‌بری است؟
درمان ریشه ‌کاری پرهزینه و وقت‌گیر است. البته می‌توان بعضی از دندان‌ها را در یک جلسه ترمیم کرد ولی معمولا بیماران باید چند جلسه برای تکمیل درمان به دندان‌پزشک مراجعه کنند. در درمان ریشه اصطلاح غلطی به نام عصب‌کشی وجود دارد در حالی‌که اصطلاح علمی آن روت کانال‌تراپی است.

چگونه می‌توان از پوسیدگی ریشه جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از درگیر شدن ریشه دندان باید مراقب دندا‌ن‌ها باشیم. شستن دندان‌ها، استفاده از نخ‌دندان، مراجعه سالانه به دندان‌پزشک و اقدام به موقع در‌‌ همان مراحل اولیه پوسیدگی تاج راهی است برای محافظت از تاج و ریشه دندان.

منبع:دندانه