نکات جالبی که باید درباره دندان عقل بدانید!
ترجمه: ندا احمدلو/ دندانه
منبع: WebMD
ماجرای نامگذاری «دندان عقل» چیست؟!
وجود دندان عقل قطعا هیچ کسی را باهوشتر نمیکند! این دندانها «دندان عقل» نامیده میشوند چون معمولا وقتی رشد میکنند که سن انسانها از دوران بلوغ عبور میکند؛ یعنی بین ۱۷ تا ۲۱ سالگی. دندانهای عقل در انتهای دهان و در بخش انتهایی لثه بیرون میآیند و ۲تای آنها در قسمت بالایی لثه و ۲تای آنها هم در قسمت پایینی لثه شکل میگیرند.
دندانهای عقل، همیشه نهفته هستند؟!
دندانهای عقل از جنس دندانهای آسیاب هستند که بهعنوان محکمترین و پهنترین دندانها شناخته میشوند و برای خرد کردن یا آسیاب کردن مواد غذایی کاربرد دارند. با اینحال، دندانهای عقل بهصورت کامل در دهان همه افراد بهوجود نمیآیند. بعضی از صاحبنظران بر این باورند که فک انسانها بهمرور زمان و بهعلت تغییرات مختلف در رژیم غذایی تغییر کرده است و چنین اتفاقی از همین تغییرات نشات میگیرد.
چرا باید دندان عقل را بکشیم؟!
دندانهای عقل ذاتا مشکلات مختلفی را برای انسانها ایجاد میکنند که قابل قیاس با دندانهای دیگر نیست. اصلیترین مشکل نیز فشار و التهابی است که از سوی دندان عقل بر لثه وارد میشود. این فشار به دلیل کمبود فضای کافی برای بیرون آمدن دندان از لثه اتفاق میافتد و میتواند منجر به درد و التهاب لثهها شود. آمارها نشان میدهند که در کشوری مثل آمریکا سالانه حدود ۱۰ میلیون دندان عقل از دهان افراد کشیده میشود.
دندان عقل و مشکلات دیگر
هر دندان عقلی که دارای نشانههای بیماری یا مشکلات واضح باشد، باید کشیده شود. دلایل اصلی چنین ضرورتی عبارتاند از:
• عفونت یا کرمخوردگی دندان
• زائدهها (بافتهای غیرطبیعی)
• آسیب رساندن به دندانهای مجاور
• تحلیل استخوانی در اطراف ریشه دندان
• کمبود فضای کافی برای مسواک زدن کامل یا استفاده از نخ دندان
مشکلات احتمالی دیگر
بعضی از دندانپزشکان، کشیدن دندانهای عقل را بهعنوان یک عمل احتیاطی توصیه میکنند زیرا این دندانها میتوانند در آینده باعث مشکلات مختلفی شوند:
• کیسه مربوط به بافت اطراف دندان عقل میتواند به کیست تبدیل شود و درنهایت مشکل تحلیل استخوانی در فک را ایجاد کند.
• اگر دندان عقل زیر لثه نهفته باشد، میتواند دندان مجاور خودش را از طریق خوردن ریشههایش از بین ببرد.
• باکتریها و پلاکها میتوانند بهراحتی در اطراف دندان عقلی که فقط بخشی از آن بیرون آمده است، تجمع کنند.
کشیدن دندان عقل با شیوههای عادی
اینکه دندانپزشک از چه شیوهای برای کشیدن دندان عقل استفاده کند، به این نکته بستگی دارد که این دندانها تا چه اندازه از لثه بیرون آمده باشند. اگر دندان عقل کاملا از لثه بیرون زده باشد، دندانپزشک میتواند از شیوههای عادی و ساده برای کشیدن آن کمک بگیرد. این کار معمولا با بیحس کردن لثه و سپس بیحس کردن شدیدتر بخش مورد نظر برای کشیدن شروع میشود. دندانپزشک ابتدا دندان را با ابزاری بهنام «الواتور» (elevator) شُل میکند و سپس آن را با استفاده از انبر یا «فورسپس» (forceps) دندانپزشکی بیرون میکشد. سپس ناحیه مورد نظر تمیز میشود و با پانسمان بسته میشود تا خونریزی متوقف شود.
پس از کشیدن دندان عقل چه اتفاقی میافتد؟
ناحیه مربوط به دندان کشیدهشده احتمالا در روز اول کمی خونریزی خواهد کرد. فرد بیمار هم شاید برای چند روز احساس درد و تورم در دهان داشته باشد. هر گونه کبودی هم پس از چند روز از بین میرود. ضمنا، دندانها حدودا برای ۲۴ ساعت نباید مسواک زده شوند. پس از ۲۴ ساعت که روند مسواک زدن به حالت عادی برمیگردد، فرد باید هر ۲ ساعت یکبار از آبنمک گرم یا دهانشویه استفاده کند و این کار را به مدت یک هفته ادامه دهد.
کشیدن دندان عقل با جراحی
اگر دندان عقل زیر خط لثه قرار داشته باشد، احتمالا مجبور به کشیدن آن باشید. بعضی از دندانپزشکان ترجیح میدهند که افرادی با این شرایط را به جراح دهان و دهان ارجاع دهند، اما بسیاری از دندانپزشکان نیز روندهای لازم برای کشیدن این دندانهای عقل را خودشان به انجام میرسانند. در شروع این جراحی، دندانپزشک یا جراح از داروی لازم برای بیحسی و خوابآلودگی استفاده میکند تا فرد درد را احساس نکند و بعدا چیز خاصی به یاد نیاورد. سپس لثه با کمک بُرشهای مخصوص باز خواهد شد و قسمت استخوانی دندان از لثه جدا میشود تا جراح یا دندانپزشک به ریشه برسد. بعضا جراح یا دندانپزشک مجبور است که این دندانهای عقل را به چند تکه تقسیم کند تا سوراخ ایجادشده در لثه تا حداکثر امکان کوچک باقی بماند.
مراقبتهای پس از جراحی دندان عقل
پس از جراحی دندان عقل بهتر است که همراه با یکی از نزدیکان و با استفاده از خودروی شخص دیگری به خانه برگردید زیرا حالت گیجی و خوابآلودگی ناشی از داروها هنوز پابرجا خواهد بود. برای کنترل درد نیز میتوانید از داروهای مسکّن بدون نسخه استفاده کنید. البته جراح یا دندانپزشک میتواند مسکّنهای تجویزی هم برای شما در نظر بگیرد. این مساله به تشخیص او بستگی دارد.
شما باید بتوانید پس از گذشت یک روز، فعالیتهای عادی زندگی را از سر بگیرید. برای اینکه روند بهبودی، سریعتر پیش برود و درد شما هم بهتر تسکین پیدا کند، باید کارهای زیر را انجام دهید:
• کمپرس یخ را روی صورت و ناحیه فک بگذارید تا درد و تورم را کاهش دهید.
• بیش از حد آب دهانتان را تف نکنید زیرا لخته خون نباید بیش از حد تکان بخورد و حالت لازم را از دست بدهد. همین لخته خون است که خونریزی در ناحیه مورد نظر را متوقف میکند.
• مقدار زیادی آب بنوشید اما حداقل برای ۲۴ ساعت طرف نوشیدنیهای داغ و نوشابهها نروید.
• احتمالا برای مدتی حدود یک هفته نخواهید توانست دهانتان را بهطور کامل باز کنید. بنابراین، در این مدت از مواد غذایی نرم استفاده کنید تا باعث تحریک ناحیه کشیدگی دندان نشوید.
مشکلات احتمالی پس از جراحی دندان عقل
این مشکل بهندرت اتفاق میافتد، اما ممکن است که در روند جراحی دندان عقل پایینی به بعضی از عصبها آسیب برسد. این آسیبدیدگی میتواند لبها، زبان یا چانه شما را بهصورت موقتی بیحس کند. آسیبهای احتمالی مربوط به جراحی دندان عقل بالایی نیز شامل آسیبدیدگی سینوسها میشود. علاوه بر اینها، اگر لخته خون خیلی زود از بین برود، مشکل دردناکی بهنام «حفره خشک» (dry socket) ایجاد میشود. شانس مواجهه با این مشکل هم در کشیدن دندان عقل در شیوههای ساده و عادی وجود دارد و هم در شیوههای جراحی.
چه موقع نزد پزشک بروم؟!
اگر با هر کدام از مشکلات زیر مواجه شدید، حتما به دندانپزشک یا جراح خودتان اطلاع بدهید:
• تنفس سخت یا مشکل در بلعیدن غذا
• متوقف نشدن خونریزی پس از گذشت یک یا دور روز
• ادامه پیدا کردن درد برای مدتی بیشتر از یک هفته
• متورم ماندن صورت یا فک پس از گذشت چندین روز
• ابتلا به تب
• احساس بیحسی یا تشخیص دادن بوی چرک یا بویهای ناخوشایند دیگر
منبع:دندانه