ضعف بصری پوسترهای علمی دندانپزشکی ایران و یک استثنا

 

درباره پوستر چهارمین کنگرۀ سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی

پوستر و نشان (لوگو) یکی از شناسه‌های اصلی هر همایش و رخداد علمی است و می‌تواند نمایشگر هدف، برنامه و ایده‌های برگزاری آن کنگره باشد.

مرور پوستر و اعلان‌های کنگره‌های علمی دندان‌پزشکی سال‌های اخیر نشان می‌دهد متاسفانه پوستر یکی از نقاط ضعف بسیاری از این کنگره‌هاست. پوسترها معمولا با کمترین خلاقیت و بدون رعایت اصول زیبایی‌شناسی و معیارهای هنری و بصری طراحی می‌شوند و بسیاری از آنها به لحاظ رعایت معیارهای هنری طراحی پوستر نمره قبولی نمی‌گیرند. ریشه اصلی این مشکل را احتمالا باید در نگاه نازل مدیران کنگره‌های علمی دندانپزشکی به مقوله طراحی پوستر جستجو کرد که منجر به انتخاب ارزان‌ترین و دم‌دست‌ترین فرد برای طراحی پوستر می‌شود. از طرفی دخالت و اعمال نظر بیش از حد مدیران کنگره کار را برای طراحان مشکل می‌کند و در نهایت محصول نهایی ملقمه‌ای از رنگ و تصویر و کلمه‌ است که هیچ‌ شباهتی به اصول اولیه یک پوستر را ندارد.

در میان پوسترهای کنگره‌های دندانپزشکی این سال‌ها، پوستر چهارمین کنگره سلامت دهان و دندان‌پزشکی اجتماعی حال و هوای متفاوتی دارد. یک پوستر شیک اما ساده که در همان نگاه نظر را جلب می‌کند و پیام خود را به مخاطب می‌رساند. مدیران این کنگره که آذر ماه ۹۸ در مشهد برگزار خواهد شد با انتخاب یک هنرمند گرافیست شناخته شده و اعتماد به هنر او، توانسته‌اند در میان کنگره‌های دندانپزشکی تابو شکنی کنند و استانداردهای پوستر یک کنگره علمی را بسیار ارتقاء دهند.

از وحید عرفانیان، طراح و گرافیست مشهدی و طراح اعلان (پوستر) چهارمین کنگرۀ سلامت دهان و دندان و دندانپزشکی اجتماعی خواستیم درباره ایده‌ها و معیارهایش در طراحی این پوستر یادداشت کوتاهی برای دندانه بنویسد که متن آن پیش روی شماست:

به نظرم در طرّاحی اعلان (پوستر) یک رویداد دو وجه کلیدی وجود دارد: وجه کارکردی یعنی اطلاع‌رسانی و رسمیت بخشیدن به آن رویداد و وجه زیبایی‌شناسی که ارتباط دیداری را قوت می‌بخشد. دومی بر اولی اولویت دارد. اعلانی که در وجه زیبایی‌شناسی دچار ضعف باشد نمی‌تواند پیام خود را به درستی منتقل کند.
در طرّاحی اعلان چهارمین کنگرۀ سلامت دهان و دندان و دندانپزشکی اجتماعی اولویت من نشان دادن مفاهیم نهفته در موضوع (و نه اشاره مستقیم به مصادیق آن) بوده است. تلاش کردم تا این اعلان خود بخشی از فرآیندی باشد که کنگره و یارانش در پی آنند. پس کوشیدم تا از کلیشه‌های عادت شدۀ کنگره‌ها و سمینارهای دندانپزشکی یعنی نشان دادن شمایل «دندان» و «ابزار دندانپزشکی» فاصله بگیرم و در عوض در جزئیات مفهومی دقیق شوم. شعار این دورۀ کنگره راهگشای من در ایده‌یابی بود: «سلامت دهان و دندان برای همه». تلاش کردم تا با تاکید بر بخش دوم (یعنی برای همه) یک نوشتار زیبا و دوست‌داشتنی برای همه بسازم (و امیدوارم که موفق بوده باشم). برای این منظور به سراغ خط نستعلیق رفتم که به حکم تجربۀ دیداری ما ایرانی‌ها برای همه آشنا و دوست‌داشتنی است. بجای پرداختن خوشنویسانه به آن، سعی کردم گونه‌ای نزدیک‌تر به دستنویس را بسازم و بپردازم تا باز به مفهوم «همه» نزدیک‌تر باشد. بخش اول شعار (سلامت دهان و دندان) را هم با قلمی اداری، آنچنان که در خاطرات ما از ماشین تحریرهای قدیمی نقش بسته است، بر پلاکی در گوشۀ سمت راست بالای اعلان قرار دادم. نوشتار فارسی و انگلیسی شامل اطلاعات کاربردی هم در ستون‌های مجزا در یک سوم پایین اعلان، آن جا که فرصت تمرکز بیشتری برای مخاطب فراهم است، قرار گرفتند.
پرداختن به رنگ‌ها در این اثر نمادین است: رنگ‌های سبز و قرمز برآمده از پرچم ایران‌اند که اشارتی به پوشش کشوری کنگره دارد. رنگ طلایی رنگ نمادین مشهد و گنبد بارگاه امام رضا (ع) است. آبی، همان آب و همان سلامتی است و نقره‌ای یادآور آمالگام آلیاژ فلزی مرسوم در دندانپزشکی. علاوه بر همۀ این‌ها، رنگ سفید تمام عناصر دیداری اعلان را در برگرفته است و زمینۀ اعلان از هر لکّه و بافت و رنگی مبرّاست. امیدی به سپیدی، روشنایی، نور، دانش و آگاهی‌بخشی. که آگاهی آغاز خوبی‌هاست.

وحید عرفانیان
طرّاح/ مدیر هنری
آبان ۹۸

منبع:دندانه