چرا دندان‌ها تغییر رنگ می‌دهند؟

 

دکتر محمدرضا خامی
متخصص دندانپزشکی اجتماعی

عوامل تیرگی دندان‌ها را می‌توان به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم نمود. عوامل داخلی آن دسته از مسائلی هستند که باعث تیره شدن دندان‌ها از داخل دندان می‌شوند. عوامل خارجی از سطح بیرونی دندان بر آن اثر می‌کند.

عوامل داخلی که در تغییر دندان موثرند
۱- دارو‌ها
مصرف برخی دارو‌ها در دوران جنینی، نوزادی و کودکی که دندان‌ها در حال تشکیل هستند باعث تغییر رنگ دندان‌ها می‌شود. متأسفانه این گونه تغییر رنگ‌ها بسیار شدید هستند و درمان آن‌ها نیز بسیار مشکل و پر هزینه است. بنابراین باید با جلوگیری از مصرف خود سرانه دارو از این گونه تغییر رنگ‌ها خودداری کرد. از مهم‌ترین دارو‌های شناخته شده در این زمینه می‌توان به تتراسایکلین اشاره کرد. این لکه‌های آبی، خاکستری و سیاهی بر روی دندان ایجاد می‌نماید. دندان هائی که درگیر می‌شوند بستگی به زمان مصرف دارو دارد. در برخی از موارد این تیرگی ممکن است در تمامی دندان‌ها ایجاد گردد.

۲- فلوراید
فلوراید عنصری است که وجود آن برای محکم شدن دندان و مقاومت آن در مقابل پوسیدگی لازم است ولی مقدار زیاد آن باعث تغییر رنگ زرد تا قهوه‌ای دندان‌ها همراه با لکه‌های سفید و قهوه‌ای بر روی آن‌ها می‌شود. فلوراید اضافی ممکن است در آب آشامیدنی برخی مناطق وجود داشته باشد که در این مواقع باعث زردی رنگ دندان‌های اکثر افراد در آن مناطق می‌شود.

۳- درمان روت کانال دندان‌ها
بسیاری از دندان‌ها پس از درمان روت کانال با گذشت زمان دچار تغییر رنگ می‌شوند. علل زیادی برای این گونه تغییر رنگ وجود دارد که از آن جمله می‌توان به خونریزی از پالپ دندان در موقع درمان روت کانال، باقی ماندن بقایای پالپ در تاج دندان، اثر مواد پرکننده کانال و… اشاره کرد. در صورتی که درمان روت کانال به موقع و به درستی انجام شود به مقدار زیادی از این اثرات کاسته می‌شود.
مواد ترمیمی دندان نظیر آمالگام نیز می‌توانند باعث تیرگی دندان شوند. جیوه موجود درآمالگام (ماده پرکننده فلزی دندان) به تدریج در بافت دندان نفوذ کرده و آن را تیره می‌نماید. در این گونه موارد حتی اگر بعد از چند سال بخواهیم دندان را با مواد سفید پرکنیم باز هم دندان تیره به نظر می‌رسد.

۴- ضربه به دندان‌ها
در خیلی از موارد باعث تغییر رنگ دندان می‌شود. خونریزی پالپ در هنگام ضربه خوردن و نفوذ آن به توبول‌های عاجی عامل تغییر رنگ در این موارد است.

۵- عفونت دندان‌ها
دندانهای عفونی شیری و دائمی اگر به موقع درمان نشوند دچار تغییر رنگ می‌شوند.

۶- بیماری‌های مادرزادی، ارثی و اکتسابی
در این دسته از عوامل، بیماری هائی نظیر برخی بیماری‌های خونی، پوستی یا بیماری‌های مادرزادی نقص مینا و عاج قرار می‌گیرند.

عوامل خارجی که در تغییر رنگ دندان مؤثرند
۱- رنگیزه‌های غذا‌ها
مواد غذائی رنگی در طولانی مدت باعث تیرگی دندان می‌شوند. از این جمله می‌توان به غذاهای حاوی رب گوجه زعفران آب مرکبات و… اشاره کرد.

۲- چای
مصرف بیش از اندازه چای به خصوص اگر پررنگ باشد باعث تیرگی دندان می‌شود. باید دانست که چای حاوی فلوراید می‌باشد و در صورتی که مصرف آن بی‌رویه باشد باعث فلوئوریزاسیون دندان نیز می‌گردد.

۳- قهوه
این نوشیدنی هم مثل چای اگر بی‌رویه مصرف شود باعث تغییر رنگ دندان می‌گردد.

۴- دود سیگار
یکی از بد‌ترین انواع عوامل تغییر رنگ دندان‌ها است.

۵- دهان شویه‌ها
دهان شویه در دندانپزشکی استفاده درمانی دارد و دندانپزشکان ممکن است در موارد مختلفی آن را تجویز نمایند ولی مصرف خودسرانه و بی‌رویه آن مثل هر داروی دیگری مضر است. استفاده مداوم از دهان شویه‌ها علاوه بر برهم زدن فلور میکروبی دهان باعث تیرگی دندان‌ها می‌شود.
همانطور که قبلا «اشاره شد سن فاکتور مهمی در تیرگی دندان هااست. می‌نای دندان‌ها در هنگام رویش سفید، براق و شفاف هستند ولی باگذشت زمان شفافیت خود را از دست داده کدر و زرد رنگ می‌شوند. به علت نیروهای وارده به دندان در هنگام جویدن به مرور زمان ترک هائی در می‌نای دندان‌ها به وجود می‌آید که با نفوذ رنگیزه‌های غذائی در این ترک‌ها تیرگی دندان بیشتر می‌شود.

نقش مراقبت‌های بهداشتی در جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها
برای آنکه طراوت و شادابی دندا‌‌نهایتان حفظ شود و همواره لبخند زیبائی داشته باشید نکات زیر را در نظر داشته باشید:
مسواک و نخ دندان بهترین پیشنهاد برای تمیز کردن دندان‌ها است. با استفاده مداوم از آن‌ها علاوه بر کاهش پوسیدگی و بیماری‌های لثه به سفیدی و زیبائی آن‌ها کمک کنید.
از به کار بردن خمیر دندان‌های ساینده خودداری کنید. برخی از افراد سیگاری برای از بین بردن تیرگی‌های ناشی از سیگار از خمیر دندان‌ها یا پودر‌های ساینده استفاده می‌نمایند که با سایش می‌نای طبییعی دندان باعث تیره‌تر شدن دندان‌ها در طولانی مدت می‌شوند.
برای جرم گیری و تمیز کردن دندا‌‌نهایتان به طور مرتب به دندانپزشک مراجعه نمائید. متأسفانه درمورد جرم گیری باور‌های غلطی در جامعه ماوجود دارد مبنی بر اینکه باعث از بین بردن دندان‌ها می‌شود. از کشیدن سیگار و مصرف بی‌رویه چای، قهوه و جویدن آدامس خودداری کنید.
از مصرف آدامس‌ها، برچسب‌ها و ژل هائی که در مغازه‌ها تحت عنوان سفید کردن دندان فروخته می‌شود خودداری کنید. برای سفید کردن دندا‌‌نهایتان حتما» به دندانپزشک مراجعه کنید.

درمان تغییر رنگ دندان‌ها
خوشبختانه هم اکنون درمان‌های خوبی برای اکثر موارد بد رنگی دندان وجود دارد که از آن جمله می‌توان به روش‌های سفید کننده دندان‌ها (بلیچینگ) و ونیر چینی (لامینیت) اشاره کرد. برای یافتن بهترین راه سفید کردن دندا‌‌نهایتان با دندانپزشک خود مشاوره نمائید.

منبع:دندانه