نقص مواد دندان‌پزشکی یا نقص سواد دندانپزشکی؟

 

دکتر آرش خالقجو
متخصص آسیب‌شناسی دهان، فک و صورت
عضو هیئت رییسه انجمن آسیب‌شناسان دهان، فک و صورت ایران

سه رکن دانش دندانپزشک، مواد مصرفی و لابراتوار در کنار هم تعیین کننده کیفیت درمان بیماران هستند. هر چند که دو گزینه دوم و سوم مستقیما قابل گزینش توسط بیماران نیستند اما نهایتا دندانپزشک به عنوان راس مثلث به بیمار پاسخگو خواهد بود که قاعدتا این موضوع وظیفه دندانپزشک را در قبال انتخاب مواد و لابراتوار و نظارت دقیق بر آنان را سنگین‌تر می‌کند. وجود علم مواد در کوریکولوم آموزشی دانشجویان دوره عمومی دندانپزشکی و تربیت دکترای تخصصی در رشته مواد دندانی اهمیت تسلط در این حوزه را برای دندانپزشک مورد تائید قرار می‌دهد. آشنایی با مراحل کاری و درگیری مستقیم دانشجویان دوره عمومی و تخصصی دندانپزشکی در زمینه کارهای لابراتواری فاکتورهای لازم را برای کنترل کیفی بخشهای لابراتواری از درمانهای دندانپزشکی را مهیا می‌سازد. حال سوال اینست چقدر از عوامل شکست درمان دندانپزشکی از اختیار وی خارج و چه میزان با دخالت مستقیم وی قابل پیش بینی و پیشگیری است.

برای ورود موشکافانه‌تر و قابل لمس‌تر به این مبحث مثالهایی از شکستهای رایج دندانپزشکی را در زیر آورده، میزان نقش دندانپزشک را در آن بررسی می‌کنیم:

مثال اول، شکستهای پرکردگیهای کامپوزیتی:
میکرولیکیج منجر به پوسیدگی، حساسیت دندان در جویدن و نکروزهای پالپی از شایع‌ترین شکست‌ها در پرکردگیهای کامپوزیتی می‌باشند آنچه به صورت اجمال به عنوان دلایل مشکلات بالا ذکر می‌شوند شامل از بین رفتن داربست پروتئینی عاجی در زمان اچینگ و خشک کردن پس از آن، در نظر نگرفتن محتوای فیلر کامپوزیتی از لحاظ سایز و کمیت و تناسب آن با ترمیمهای دندانهای خلفی یا قدامی، ایراد در تکنیک قراردادن ماده در حفره و نهایتا نحوه تاباندن اشعه و جنس اشعه می‌باشند. کدامیک از عوامل فوق از اختیار دندانپزشک خارج است؟ قضاوت با شما

مثال دوم، پوسیدگی‌های راجعه در دندانهای زیر روکش و بریج و یا شکستهای ناشی از ایرادهای ساختاری در پرسلن و فریم:
میکرولیکیجهای منجر به پوسیدگی، پریدگیهای پرسلن و سوراخ شدن فریم و ایجاد بیماریهای پریودنتال از جمله شایع‌ترین مشکلات درمانهای پروتزی ثابت هستند که به طور خلاصه طرح درمان غلط، عدم دقت در تراش و قالبگیری و انتخاب ماده نامناسب قالبگیری، نگهداری غلط قالبهای گرفته شده تا رسیدن به لابراتوار، نشاندن روکش‌ها و بریجهای بدون تطابق بر روی دندان، ثبت غلط روابط اکلوزالی و چندین و چند ایراد تکنیکی اینچنینی دیگر از عوامل ایجاد کننده آن هستند. حال در کدامیک از عوامل فوق دندانپزشک بدون اختیار است؟ ایراد کار لابراتوار چه سهمی را در این شکست دارد؟ قضاوت با شما

مثال سوم، شکستهای استئواینتگریشن در ایمپلنتهای دندانی:
شکست در استئواینتگریشن به صورت اولیه یا پس از لود شدن ایمپلنت در راس شکستهای درمان ایمپلنت می‌باشند. عدم توجه به بحث بافت‌شناسی استخوان و ترمیم بافت نرم در بحث شکستهای اولیه و مباحث بیومکانیک در شکستهای ثانویه از دلایل اصلی این مشکلات می‌باشند. مرگ استئوبلاست‌ها (به عنوان عامل اصلی ایجاد استئواینتگریشن) ناشی از افزایش بیش از حد گرمای دریلینگ، عدم توجه به اپیتالیالیزاسیون ثانویه در روند ترمیم و طرح درمان غلط بخشهای اصلی از دلایل فوق می‌باشند. بنابراین عوامل خارج از اختیار دندانپزشک و ایرادات برند خاص ایمپلنت بکار رفته در درمان و مشکل کار لابراتوار کدام است؟ باز هم قضاوت با شما

مشکل کجاست و راه حل چیست؟
هیچکس نمی‌تواند منکر نقش مواد بی‌کیفیت و مشکل دار از یکسو و تکنسین و کادر غیرمجرب لابراتوارهای پروتزی از سوی دیگر در شکست درمانهای دندانپزشکی شود ولی کنترل کیفی مواد مصرفی توسط دندانپزشک و نظارت بر کار لابراتوار بسیار قابل حل‌تر از نقص دانش و سواد تئوریک دندانپزشک است. عدم توجه دانشجویان به دروس علوم پایه و بی‌توجهی اساتید به ذکر و تاکید فلسفه تدریس علوم پایه در دانشکده‌ها زیربنای این مشکلات می‌باشند. از سویی دیگر تغییرات اخیر در کوریکولوم آموزش دندانپزشکی و کمرنگ کردن نقش دروس علوم پایه چون بافت‌شناسی و جنین‌شناسی توسط وزارتخانه از عوامل تشدید کننده این مشکلات می‌باشند. بدیهی است که با جمع آوری اطلاعات از شکستهای رایج درمانهای دندانپزشکی توسط نهاد‌های نظارت بر درمان و انجمنهای تخصصی مربوطه و ارسال آن بصورت فیدبک به وزارتخانه و بخشهای آموزشی متبوع، می‌بایست تلاش در ایجاد تغییرات در نحوه آموزش دندانپزشکی و نهایتا تطابق درمانهای دندانپزشکی ایران با استانداردهای کشورهای پیشرفته صورت پذیرد تا نقش عوامل خارج کنترل در درمانهای دندانپزشکی از جمله مواد مصرفی را کمرنگ‌تر سازد.

منبع:دندانه