آزمایش بر روی حیوانات در دندانپزشکی و مخالفتهای فعالان اجتماعی
استفاده از مدلهای حیوانی در تحقیقات دندانپزشکی بهخصوص در زمینه پریودنتال و ایمپلنتهای دندانی مزایای زیادی برای پیشرفت این حرفه دارد. با این حال دندانپزشکان روز به روز نسبت به مضرات این کار آگاهی بیشتری پیدا میکنند. از سؤالاتی که این روزها در این زمینه مطرح میشود این است که آیا آزمایش بر روی حیوانات کاری اخلاقی است و آیا نتایج آن در مورد انسانها قابل استناد است؟
در حال حاضر جوامع علمی دندانپزشکی تلاش زیادی میکنند کیفیت آزمایش بر روی حیوانات را ارتقاء دهند و روشهای جایگزینی بیابند تا حیوانات خشونت زیادی در این آزمایشها نبینند. این موضوع امروزه تبدیل به یک چالش اساسی در تحقیقات دندانپزشکی شده است.
به گزارش دنتال تریبون، ژورنال بینالمللی اندودنتیک سال ۲۰۱۹، در مقالهای نوشته است سالانه ۱۱۵ میلیون حیوان در سراسر دنیا برای مقاصد پژوهشی مورد استفاده قرار میگیرند که کشورهای آمریکا، ژاپن، چین، استرالیا، فرانسه، کانادا، بریتانیا، آلمان و برزیل در این زمینه سرآمد هستند. این تحقیقات بیشتر بر روی موش خانگی و صحرایی، سگ، خوک و میمون انجام میشوند؛ اما موشها به دلیل ارزان بودن و سرعت بالای تولید مثل، بیشتر مورد علاقهی محققین هستند.
مطالعه دیگری که در «ژورنال دندانپزشکی» منتشر شده، میگوید مدلهای حیوانی به این دلیل در تحقیقات پریودنتال و ایمپلنتهای دندانی مورد استفاده قرار میگیرند تا خاصیت زیست تطبیقپذیری متریال جدید را قبل از اینکه در بدن انسان جایگذاری شوند بسنجند. مدلهای حیوانی علاوه بر این برای تشخیص عوامل بیماریزای دهان و ناهنجاریهای فکی و تأثیر بعضی از داروهای خاص و درمانها مورد استفاده قرار میگیرد. با این حال، آزمایش ایمپلنت دندانی بر روی سگها، توجه زیادی را در رسانه به خود جالب کرده و نهتنها حامیان حقوق حیوانات؛ بلکه تعداد زیادی از فعالان اجتماعی وجه اخلاقی تحقیقات دندانپزشکی بر روی سگها را مورد سؤال قرار دادهاند.
توقف چندین و چند سالهی آزمایش دندانی بر روی حیوانات در هند
سازمان مردمنهاد People for the Ethical Treatment of Animals (PETA)، که یکی از برجستهترین مدافعان حقوق حیوانات در سراسر دنیاست، چندین سال پیش به دنتال تریبون گفته بود شعبهی این سازمان در هند در تصمیمی مشترک با شورای دندانپزشکی این کشور، استفاده از حیوانات در تحقیقات دندانپزشکی را ممنوع کرده و در حال حاضر دندانپزشکان از مدلهای کامپیوتری و تکنولوژی شبیهسازی انسانی استفاده میکنند.
دکتر آن ماینرت، بیولوژیست و عضو PETA در آلمان میگوید: «آزمایشهای دندانپزشکی بر روی حیوانات قدمت زیادی دارند و ایجاد تغییر در آنها با مقاومت روبرو میشود. در حالیکه نتایج حاصل از آنها اغلب چندان دقیق نیستند و نمیتوان در مورد انسانها به آنها استناد کرد.»
دانشمندان PETA در قالب یک «قرارداد نوینسازی پژوهش» قوانینی وضع کردهاند که میتوان بهعنوان راهنما برای متدهای تحقیقاتی بدون استفاده از حیوانات از آنها استفاده کرد.
افزایش هوشیاری در جامعهی علمی دندانپزشکی
در سراسر دنیا، استفاده از حیوانات برای مقاصد پژوهشی، دستورالعملهای صریح و متقنی دارد که البته در هر کشور با کشور دیگر متفاوت است. برای مثال در آمریکا هر مرکز تحقیقاتی که از گونههای جانوری استفاده میکند، باید نهادی برای محافظت از حیوانات و کمیتهای داشته باشد که تمام پروتکلهای آزمایش بر روی حیوانات زنده و خونگرم را زیر نظر قرار دهد. این پروتکلها حتماً باید شامل موارد زیر باشند:
استفادهی توجیهپذیر از حیوانات، تعداد آنها و گونههایی که در پژوهش مورد استفاده قرار میگیرند؛
اقدامات یا داروهایی که درد و احساس ناراحتی در حیوانات را محدود کنند یا به حداقل برسانند؛
شرحی برای متدها و منابع مورد استفاده تا بتوان درباره جایگزین برای فرایندهای دردناک تحقیق کرد؛
شرحی درباره تحقیق تا بتوانیم مطمئن شویم بیدلیل تحقیقی که پیش از این انجام شده است تکرار نمیشود.
اگرچه پژوهشهای خاصی به استفاده از مدلهای حیوانی نیاز دارند تا مکانیسم بیماریهای انسانی را بهتر درک کنند و راهی برای درمان آنها بیابند، در بسیاری از رشتهها مانند اندو، ملاحظات زیادی را باید در نظر بگیریم تا مطمئن شویم آیا مطالعات حیوانی مناسب هستند و آیا میتوانیم با روشی جایگزین به پاسخ آنها دست یابیم یا خیر؟
روشهای جایگزین برای آزمایش بر روی حیوانات، شامل استفاده از کشت سلولی «این ویترو» و «این سیلیکو» است که به طور گستردهای مورد استفاده قرار میگیرند؛ هرچند تعدادی از دانشمندان میگویند اگرچه این روشها استفاده از حیوانات آزمایشگاهی را کاهش میدهند؛ نمیتوانند نمونه خوبی برای تقابل بین بافتها و ارگانها باشند. در برخی از شیوهها، بافتهای سالم و بیمار اهدایی از طرف انسانها میتوانند برای مطالعهی بیولوژی انسانی و بیماریها مورد استفاده قرار گیرند.
منبع:دندانه