یارانه دریافتی ایرانی‌ها ۲۲برابر بیشتر از سرانه خدمات دندانپزشکی دولتی

 

گزارش روزنامه ابتکار از وضعیت دندان‌پزشکی در ایران
اقدامات دندان‌گیر وزارت بهداشت برای سلامت دندان‌ مردم

محمد مهدی حاتمی
فروردین ماه، روز دندان‌پزشکی است و از سال ۱۳۶۲که این روز به پیشنهاد انجمن اسلامی دندان‌پزشکان ایران و تصویب هیات وزیران وقت به این عنوان انتخاب شده است، ۳۳ سالی می‌گذرد. با این همه در این ۳۳ سال، نه از لوکس بودن خدمات دندان‌پزشکی در ایران کاسته شده و نه در جهان. از طرفی مقایسه پایگاه‌های داده‌یی محتلف با یکدیگر نشان می‌دهند که سرانه ایرانی‌ها از خدمات دندان‌پزشکی دولتی، سالانه تنها حدود ۲۵ هزار تومان است. این آمار، آنچنان‌که سید حسن هاشمی، وزیر بهداشت خبر داده، تنها ۳درصد از هزینه‌های ریالی خدمات دندان‌پزشکی در کشور را پوشش می‌دهند. از طرفی مقایسه این ارقام با یارانه دریافتی ایرانی‌ها از دولت، نشان از شکاف عمیق و نامعقول جمعی دیگری در انتخاب‌های ناخواسته ایرانی‌ها می‌دهد: ما ۲۲برابر سرانه خدمات دندان‌پزشکی دولتیمان یارانه دریافت می‌کنیم.

دندان‌های خراب در کرواسی و ایران
اسلاونکا دراکولیچ، نویسنده اهل کرواسی که یکی، دو کتابی از او به فارسی هم منتشر شده، در کتاب «کافه اروپا» که به بررسی اوضاع کشورهای بلوک شرق بعد از فروپاشی شوروی می‌پردازد، فصلی را به دندان‌پزشکی در کرواسی اختصاص داده است.
او می‌نویسد زمانی که در دهه ۸۰ میلادی در امریکا به سر می‌برده، از مشاهده حجم فراوان تبلیغات خمیردندان و مسواک در شبکه‌های تلویزیونی این کشور شوکه شده است و به او گفته‌اند که به دلیل قیمت بالای خدمات دندان‌پزشکی، امریکایی‌ها ترجیح می‌دهند پیشگیری را جایگزین درمان گران قیمت کنند. به نوشته دراکولیچ، در‌‌ همان زمان اما اهالی زاگرب، پایتخت کرواسی، بیمه‌های دندان‌پزشکی رایگانی داشته‌اند و البته تبلیغ چندانی برای خمیردندان و مسواک نمی‌کرده‌اند. نتیجه اما بعد از گذشت ۱۰سال برای نویسنده مشخص شده است: بعد از فروپاشی شوروی و سیستم بیمه‌یی نسبتا قدرتمندی که در تمام کشورهای بلوک شرق، کم‌وبیش فعال بود، اهالی کرواسی عمدتا چند دندان افتاده داشتند و سعی می‌کردند طوری بخندند که کسی متوجه خرابی دندان‌هایشان نشود.
دراکولیچ نتیجه می‌گیرد که وجود نظام درمانی گران‌قیمتی که به افراد بیاموزد «پیشگیری بهتر از درمان است»، بهتر از یک نظام بیمه‌ای ارزان‌قیمت، عریض و طویل و البته کم بازده است و حاصلی جز دهان‌های بی‌دندان نخواهد داشت.

حالا هم ظاهرا حکایت البته با در نظر گرفتن برخی تفاوت‌ها حکایت ماست. حدود یک‌سال و چند ماه پیش، اندکی بعد از کلید خوردن طرح تحول سلامت، حسین حصاری، معاون پژوهشی مرکز تحقیقات پیشگیری پوسیدگی دندان دانشگاه علوم پزشکی ایران، در یک سخنرانی، آمارهای مهمی ارائه کرد که ظاهرا تا به امروز در نوع خود جامع‌ترین بوده‌اند. حصاری گفته بود: به‌طور میانگین، افراد ۱۲ ساله دو دندان خراب، ۱۵ ساله دارای سه دندان خراب، ۱۸ ساله ۴ دندان خراب، افراد ۳۵ ساله ۹ دندان خراب و افراد ۴۵ ساله ۱۲ دندان خراب در دهان دارند.
او ادامه داده بود: ‌شاخص DMFT (شاخص پوسیدگی، کشیدگی و پرکردگی دندان) در ایران برای سنین مختلف متفاوت است چنانچه این شاخص در کودکان ۱۲ ساله ۲ است یعنی به‌طور متوسط دو عدد از دندان‌های هر فرد ۱۲ساله ایرانی به علت پوسیدگی دندان خراب شده است.

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات پیشگیری پوسیدگی دندان دانشگاه علوم پزشکی ایران گفته بود: در افراد ۴۰سال ایرانی چیزی در حدود ۷دندان کشیده می‌شود و با توجه به اینکه هر فرد بزرگسال باید ۲۸ دندان سالم داشته باشد، به‌طور متوسط هر ایرانی ۴۰ ساله حدود ۲۱ یا ۲۲ دندان دارد. این آمار در حالی است که افراد فرانسوی ۴۰ساله دارای ۲۸ دندان هستند و این بدان معناست که دندان‌های پوسیده شده ترمیم و نگهداری می‌شوند ولی در ایران دندان‌ها کش

هزینه ایرانی‌ها برای دندان
وزیر بهداشت هم در روز دندان‌پزشکی با تاکید بر اینکه هزینه‌های دندان‌پزشکی در کشور همچنان بالاست، گفت: ۴ دهک اول جامعه اصلا به دندان‌پزشکی مراجعه نمی‌کنند.
به گزارش مهر، دکتر سید حسن هاشمی، به وضعیت سلامت دهان و دندان در کشور اشاره کرد و گفت: شاخص سلامت دندان افراد ۳۰ تا ۴۰ سال در کشور به گونه‌یی است که نصف دندان‌های آن‌ها کشیده شده است.
وی با اعلام اینکه ۴ دهک اول جامعه اصلا به دندان‌پزشکی نمی‌روند، گفت: برای سایر افراد جامعه نیز ۲۲ تا ۲۴درصد هزینه‌های سلامت مربوط به دندان‌پزشکی است.
وزیر بهداشت با اعلام اینکه ۳ درصد از بازار ریالی در حوزه دندان‌پزشکی در کشور در اختیار دولت است، ادامه داد: بخش دولتی تنها ۷ درصد خدمات دندان‌پزشکی را به مردم ارائه می‌دهد.

پرتال داده‌های بانک جهانی، آماری درباره هزینه کرد بخش سلامت از تولید ناخالص داخلی کشورهای مختلف ارائه کرده است. در این داده‌ها، این هزینه کرد، در قالب درصد از تولید ناخالص داخلی به نمایش درآمده و برای مثال، نشان می‌دهند که ایران در قیاس با ترکیه، میزان بیشتری از تولید ناخالص داخلی‌اش را به بخش سلامت اختصاص می‌دهد. بر اساس داده‌های بانک جهانی، ایران در سال ۲۰۱۳ میلادی، حدود ۶/۷ درصد از تولید ناخالص داخلی‌اش را به بخش سلامت اختصاص داده است، نسبتی که در ترکیه، ۵/۶ درصد است. اگر تولید ناخالص داخلی ایران را (در سال ۲۰۱۴) حدود ۱/۳ تریلیون دلار (بر حسب برابری قدرت خرید) در نظر بگیریم، ایرانی‌ها در سال ۲۰۱۳ که سالی بدون تحریم هم بوده است، چیزی در حدود ۹۰میلیارد دلار برای سلامتشان هزینه کرده‌اند. (این آمار البته شامل هزینه‌های پیشگیری و درمان و همین طور هزینه‌های تغذیه‌یی هم می‌شود.)
حال اگر طبق سخنان وزیر بهداشت، اکثر دهک‌های درآمدی جامعه، چیزی در حدود ۲۲ تا ۲۴درصد از هزینه‌های سلامتشان را به خدمات دندان‌پزشکی اختصاص بدهند، می‌توان نتیجه گرفت ایرانی‌ها سالانه حدود ۲۰میلیارد دلار برای این خدمات هزینه می‌کنند، هزینه‌یی که وزیر بهداشت می‌گوید تنها حدود ۳درصد از آن، یعنی حدود ۶۲۷میلیون دلار، را دولت هزینه می‌کند. اگر این محاسبه آماری سرانگشتی تا اینجا درست باشد، در واقع دولت در طول سال، برای هر ایرانی تنها ۸ دلار، یا به عبارتی ۲۵هزار تومان هزینه دندان‌پزشکی پرداخت می‌کند و از باب مقایسه تنها کافی است این هزینه را با یارانه ماهانه‌یی که تقریبا تمام جمعیت کشور دریافت می‌کنند مقایسه کنیم: یارانه دریافتی ایرانی‌ها، حدودا ۲۲ برابر سرانه خدمات دندان‌پزشکی دولتی آنهاست.

خبرهای خوب در راه است؟
وزیر بهداشت با اشاره به برنامه‌های توسعه خدمات دندان‌پزشکی در کشور گفت: تاکنون چهار هزار یونیت دندان‌پزشکی در بخش دولتی فعال وجود داشت که نیمی از آن‌ها غیرفعال بود و دو هزار یونیت جدید برای کلینیک‌های ویژه دندان‌پزشکی به این مجموعه اضافه می‌شود. علاوه بر آن ۲۵۰۰ یونیت دندان‌پزشکی نیز معاونت درمان وزارت بهداشت قول داده که در مراکز دولتی اضافه شود و به این ترتیب امسال تعداد یونیت‌های دندان‌پزشکی بخش دولتی به ۸۵۰۰ دندان‌پزشکی می‌رسد.

دکتر هاشمی افزود: افزایش یونیت‌های دندان‌پزشکی در کشور در حالی است که در گذشته ۳۵ هزار یونیت دندان‌پزشکی در بخش خصوصی فعالیت می‌کرد و با اجرای این اقدامات، امسال سهم دولت در خدمات دندان‌پزشکی به ۲۵ درصد افزایش می‌یابد.
هاشمی همچنین از فعالیت ستاد عملیاتی خدمات دندان‌پزشکی به ریاست خود خبر داد و گفت: در این ستاد با حضور معاونان بهداشت، درمان، معاونت توسعه و تعدادی از صاحبنظران حوزه دندان‌پزشکی در مورد سیاست‌گذاری حوزه دندان‌پزشکی تصمیم‌گیری می‌شود.

وزیر بهداشت همچنین خطاب به روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران گفت: حدود ۵۰ درصد قضاوت مردم و مسوولان درباره عملکرد وزارت بهداشت و اقداماتی که در استان تهران انجام می‌شود مربوط است که امیدوارم این نوع قضاوت عادلانه‌تر شود و به کل کشور نگاه شود اما از روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی استان تهران می‌خواهم که عقب‌ماندگی خود را نسبت به شهرستان‌ها جبران کنند و خدمات با کیفیت‌تری در حوزه بهداشت و درمان به مردم ارائه کنند.
وی همچنین از خرید کلینیک‌های دندان‌پزشکی سیار در وزارت بهداشت خبر داد و افزود: با در اختیار قرار دادن این کلینیک‌ها به دانشگاه‌های علوم پزشکی، خدمات دندان‌پزشکی را به‌صورت اقدامی جهادی به حاشیه شهر‌ها و مناطق محروم می‌بریم.

رییس شورای سلامت دهان وزارت بهداشت برنامه‌های این وزارتخانه هم برای ارائه خدمات سطح ۳ دندان توسط پزشکان متخصص و عمومی و همچنین توجه ویژه به این حوزه با وجود محدودیت‌های اعتباری در سال جاری خبر داد.
دکتر سعید عسگری در مراسم سالگرد طرح تحول سلامت دهان و دندان درخصوص آخرین اقدامات شورای سلامت دهان گفت: اصلاح تشکیلات و ساختار مورد نیاز برای سلامت دهان نخستین گام این شورا در این حوزه بود. در عملکرد سیستم سلامت تولیت و تامین مالی آن موضوع مهمی است. آنچه در طرح تحول طی دو سال گذشته رخ داد، مستند به وجود اعتبار ویژه تعیین شده در بودجه وزارت بهداشت نبود و هر اتفاقی به برکت وجود وزیر بهداشت و معاونت‌های این وزارتخانه رخ داد.

به گزارش ایسنا وی ضمن ابراز امیدواری برای تخصیص متناسب بودجه از سوی مجلس با توجه به حجم بازار مالی دندان‌پزشکی افزود: در بحث تولیت دهان، با تشکیل شورای سلامت دهان توسط وزیر بهداشت، مهم‌ترین و عالیترین شورا زیرنظر مستقیم ایشان و با حضور افراد خبره فعالیت خود را آغاز کرد. همچنین ستاد کشوری طرح تحول سلامت دهان شروع به کار کرد که نشان‌دهنده حساسیت ویژه این موضوع است.
رییس شورای سلامت دهان وزارت بهداشت، تشکیل اداره سلامت دهان و دندان معاونت بهداشت و اداره دندان‌پزشکی معاونت درمان را اقدامی موثر در این حوزه عنوان کرد و ادامه داد: سال گذشته برنامه ارتقای سلامت دانش‌آموزان با امضای موافقتنامه‌یی با همکاری آموزش و پرورش به اجرا درآمد که تاکید آن DMFT دانش‌آموزان ابتدایی و متوسطه بود. امیدواریم، بتوانیم DMFT دانش‌آموزان ۱۲ساله را در یک شاخص معین از عدد ۲ به یک برسانیم.

منبع:دندانه