دندانپزشکی که جان صدها نفر را نجات داد
سوار بر آمبولانس دست دوم، لابهلای ویرانههای سومالی
عبدقادر آدم، دندانپزشک اهل سومالی، ده سال پیش تمام پساندازش را صرف خرید یک خودرو ون قراضه کرد تا بتواند با آن جان انسانها را نجات دهد. او دید که همسایگانش در اثر بمباران مصدوم میشوند و هنگامی که آنها را سوار بر فرغون میکنند تا به بیمارستانی در پنج کیلومتر آنطرفتر ببرند، جانشان را در این راه از دست میدهند. به همین دلیل، او خودرویی خرید تا بتواند با آن مجروحان را به بیمارستان منتقل کند.
اکنون ده سال از آن روز گذشته و ون نیمهخراب او تبدیل شده به چندین آمبولانس دسته دوم که روی آنها با دست نوشته شده: Aamin Ambulance (آمبولانس آمین). صدای آژیر این آمبولانسها در خیابانهای وحشتزده موگادیشو کاملا قابل تشخیص است.
آدم برای خرید این آمبولانسها، از دانشجویان پزشکیاش و از تاجران کمک مالی گرفته است. این کار او نشان میدهد که شهروندان غیرنظامی در کشورهایی مانند سومالی، سوریه و پاکستان که در اثر جنگ ویران شدهاند، میتوانند خدمات اجتماعی انجام دهند.
این دندانپزشک لاغراندام و ۴۰ساله میگوید: «خیلی سخت بود که ببینم مردم میمیرند. ما باید کاری میکردیم.» او که برادرش در یک بمبگذاری در سال ۲۰۱۰ کشته شد، ادامه داد: «جایی که مردم به من نیاز داشته باشند، به سراغشان میروم.»
سومالی از سال ۱۹۹۱ درگیر جنگ است. روسای قبایل سومالی به کمک هم انقلاب کردند، اما سپس با یکدیگر درگیر شدند. اکنون شبه نظامیان وابسته به القاعده، با دولت مورد تایید سازمان ملل میجنگند و بمبهایی بر سر مردم میاندازند که اندازهشان روز به روز بزرگتر میشود.
در سال گذشته در سومالی دست کم ۷۲۳ نفر کشته شدند و ۱۱۱۶ نفر مجروح شدند. این در حالی است که در سال ۲۰۱۵، این تعداد ۱۹۳ نفر کشته و ۴۴۲ نفر زخمی بود. به این ترتیب، درگیریها در سال ۲۰۱۶ در سومالی بسیار افزایش یافته است. اکثر جانباختگان افراد غیرنظامی هستند. اگر کمکهای آمین، تنها خدمات آمبولانس رایگان در سومالی نبود، تعداد کشتهشدگان بسیار بیشتر هم میشد.
کارکنان آمبولانس گاهی به کمک خانوادههای خودشان هم میآیند. دیگر برادر آدم و برادرزاده ۱۰ساله او در جریان یک بمبگذاری در تابستان گذشته بهشدت آسیب دیدند. آدم گفت: «او به من زنگ زد و گفت که آسیب دیده. من بهسرعت به سراغش رفتم. ما همیشه پیش از همه در صحنه حاضر میشویم.»
کار آنها خطرناک است. در سال ۲۰۰۸، نیروهای اتیوپی که با نیروهای وابسته به القاعده میجنگیدند، با شلیک تانک، یک آمبولانس آمین را منهدم کردند. راننده آمبولانس و بیماری که داخل آن بود هم جان باختند. در زمستان گذشته هم پس از یک انفجار، آمبولانسها به سراغ مصدومان رفتند و در حالی که داشتند آنها را به بیمارستان منتقل میکردند، به شکل معجزهآسایی از انفجار دوم نجات یافتند.
یک بار بمب در مراسم فارغالتحصیلی دانشجویان پزشکی فرود آمد. مصدومان وحشتزده در حالی که لباسهایشان آتش گرفته بود، بهسرعت سوار آمبولانسها شدند و آنها را پر کردند. یک راننده که سالهاست برای آدم کار میکند و نخواست که نامش فاش شود میگوید: «ما باید آنها را ابتدا خارج میکردیم و سپس آتش لباسهایشان را خاموش میکردیم. آنها به حدی تعدادشان زیاد بود که در هر آمبولانس ۱۴ نفر را جا دادیم!»
ده آمبولانس آمین دست دوم هستند و هر کدام به مبلغ ۵ هزار دلار از دبی خریده شدهاند. در هر کدام از آنها تجهیزات ابتدایی کمکهای اولیه، یک برانکارد و یک نیمکت برای امدادگران یا قربانی دوم وجود دارد.
هزینه هر آمبولانس ماهانه ۱۲هزار دلار است که صرف بنزین، دستمزد و تجهیزات میشود. سازمانهای بینالمللی هم گاهی به آنها کمک میکنند؛ یک بار سازمان بهداشت جهانی دو آمبولانس به آنها کمک کرد و سازمان صلیب سرخ هم سال گذشته برای امدادگران یک دوره آموزشی کمکهای اولیه برگزار کرد. اما اکثر بودجه این آمبولانسها را خود مردم سومالی تامین میکنند، از جمله خود آدم که یکی از معدود دندانپزشکان اهل سومالی است که در خارج درس خوانده است.
آدم در سال ۲۰۰۵ در پاکستان دکترای دندانپزشکی را گرفت. او در آن هنگام با یک فرد خیّر به نام عبدالستار ایدهی آشنا شد. ایدهی خودش شبکهای از آمبولانسهای رایگان را برای امدادرسانی به مردم تشکیل داده بود. او پیش از مرگش، نامزد جایزه نوبل صلح شد. آدم میگوید: «ایدهی الهامبخش من بود.»
علی نور، یکی از افرادی که به کمک آمبولانسهای آمین نجات یافته، بر روی تخت بیمارستان گفت: «اگر آنها نبودند من حالا مرده بودم.» او به دلیل شلیک یک گلوله انفجاری از ناحیه پا دچار آسیب شدید شده بود و آمبولانسهای آمین، جان این مرد ۳۰ ساله را نجات دادند.
آدم قصد دارد که خدمات آمبولانسهایش را به نقاط دیگر کشور هم گسترش دهد. البته او نیاز به مقداری کمک از سوی دولت سومالی دارد. دولت متهم به فساد است و بودجه سلامت هم بسیار اندک است که بیشتر آن صرف پرداخت دستمزدها میشود.
بودجه سومالی در سال گذشته ۲۴۶ میلیون دلار بوده که تنها یک میلیون دلار آن برای سلامت در نظر گرفته شد. این در حالی است که دفاتر نخستوزیری و ریاست جمهوری، سالانه ۵ میلیون دلار برای دستمزدهایشان دریافت میکنند.
دکتر عبداللهی هشی علی، مدیر وزارت سلامت سومالی گفت: «ما هیچ بودجهای برای موارد اورژانسی نداریم. ما یک مدرک افتخاری به آمبولانسهای آمین دادهایم. بودجهای به آنها نمیدهیم. ما آنها را تشویق میکنیم و به سازمانهای کمکرسانی توصیه میکنیم که به آنها کمک کنند. آمبولانسهای آمین کارشان را عالی انجام میدهند.»
بهتازگی دولت جدید سومالی بر سر کار آمده است، اما بعید است که آنها هم بودجه بیشتری در اختیار داشته باشند. اما افرادی که در آمبولانسهای آمین کار میکنند، این کار را برای پول انجام نمیدهند. محمد، یکی از امدادگران میگوید: «مردمی که هر روز میمیرند، همسران، کودکان و برادران خود ما هستند. هر کسی که اندک احساسی داشته باشد هم نمیتواند آسوده بنشیند.»
منبع:دندانه